Woody Meadows: Giải pháp xanh đô thị thích ứng với khí hậu và tiết kiệm chi phí

Doanh Hoa

24-04-2025

The mulberry tree spreads its lust greenery wide across the vast courtyard. At noon, faint rays of sunlight would penetrate through the thick mulberry leaves, painting dots of sunny flowers on the yard, mesmerizing those passing by.

Trích “Dream”; Wild Wise Weird (2024)

Phát triển mảng xanh đô thị là yếu tố thiết yếu nhằm nâng cao khả năng sống và khả năng chống chịu của các thành phố, đặc biệt trong bối cảnh nhiệt độ tăng cao và hạn hán kéo dài. Tuy nhiên, chi phí bảo dưỡng cao liên quan đến các phương pháp trồng cây truyền thống thường cản trở việc triển khai trên diện rộng [1]. Để đối phó với thách thức này, Chu và cộng sự [2] đã nghiên cứu một giải pháp bảo dưỡng thấp thông qua mô hình Woody Meadows — hình thức trồng tự nhiên gồm các loài cây bụi và cây nhỏ, được quản lý bằng kỹ thuật tỉa cành mạnh để thúc đẩy tăng trưởng dày đặc và bền vững (coppicing).

Nghiên cứu đã đánh giá 77 loài cây gỗ bản địa Úc để xác định khả năng đâm chồi lại sau khi được tỉa cành. Đáng chú ý, 88% số loài cho thấy khả năng đâm chồi thành công, chứng minh tính thích hợp của nhiều loài bản địa cho các ứng dụng đô thị tại những vùng khí hậu nóng và khô hạn. Mặc dù khả năng sống sót sau khi tỉa không thể dự đoán từ các đặc điểm trước khi tỉa hoặc điều kiện nước tại môi trường sống, nghiên cứu phát hiện rằng các cây lớn hơn — với diện tích gốc, chiều cao, tổng sinh khối và lượng tinh bột rễ lớn hơn — có sức sống hồi phục (resprouting vigor) cao hơn đáng kể [2]. Kết quả này gợi ý rằng việc ưu tiên chọn những cây non phát triển tốt có thể nâng cao hiệu quả và giá trị thẩm mỹ của Woody Meadows thông qua khả năng phục hồi nhanh sau tỉa và khả năng ức chế cỏ dại lâu dài.

Trái ngược với các giả định trước đây, các đặc điểm lá và mô hình lượng mưa tại vùng phân bố tự nhiên của loài lại là những chỉ báo kém về khả năng đâm chồi. Điều này cho thấy cần chuyển sang các tiêu chí lựa chọn thực tiễn hơn, tập trung vào kích thước cây thay vì nguồn gốc sinh thái hay các đặc điểm hình thái nhỏ lẻ.

Nghiên cứu này chứng minh tính khả thi của việc triển khai các cơ sở hạ tầng xanh thích ứng với khí hậu và bảo dưỡng thấp trong môi trường đô thị. Bằng cách khai thác sức chống chịu của các loài cây gỗ bản địa và áp dụng các kỹ thuật quản lý chiến lược, các thành phố có thể phát triển những cảnh quan đa dạng sinh học, hấp dẫn về mặt thẩm mỹ mà không đòi hỏi quá nhiều công chăm sóc [3,4].

Từ góc nhìn mối liên hệ giữa tự nhiên và con người (nature-human nexus), Woody Meadows mang lại nhiều lợi ích hơn cả sinh thái học — chúng cải thiện phúc lợi đô thị thông qua các dịch vụ hệ sinh thái như làm mát, cung cấp nơi cư trú cho động vật và tăng giá trị cảnh quan [5,6]. Mặc dù chi phí ban đầu cho việc thiết lập và tưới tiêu định kỳ là cần thiết, nhưng những chi phí này được bù đắp bởi tiết kiệm chi phí bảo dưỡng lâu dài và giá trị xã hội – môi trường mà phương pháp này mang lại, biến nó thành một chiến lược hiệu quả về chi phí cho phát triển đô thị bền vững [7].

Tài liệu tham khảo

[1] Hitchmough J, Dunnett N. (2004). Introduction to naturalistic planting in urban landscapes. In N Dunnett, J Hitchmough. (Eds). The Dynamic Landscape: Design, Ecology and Management of Naturalistic Urban Planting. Taylor & Francis.

[2] Chu LHH, et al. (2025). What doesn’t kill you makes you stronger: Using plant traits to inform species selection for naturalistic plantings in hotter and drier climates. Landscape and Urban Planning, 259, 105364. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2025.105364

[3] Alizadeh B, Hitchmough J. (2020). How will climate change affect future urban naturalistic herbaceous planting? The role of plant origin and fitness. Urban Forestry & Urban Greening, 54, 126786. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2020.126786 

[4] Bretzel F, et al. (2016). Wildflowers: From conserving biodiversity to urban greening—A review. Urban Forestry & Urban Greening, 20, 428-436. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2016.10.008 

[5] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267

[6] Ho MT, Vuong QH. (2025). Five premises to understand human–computer interactions as AI is changing the world. AI & Society, 40, 1161-1162. https://doi.org/10.1007/s00146-024-01913-3

[7] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum

and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44