Bức xạ liều thấp từ nhà máy điện hạt nhân: Những nguy cơ sức khỏe khó lường

Bọ Ngựa Cánh Xanh

25-04-2025

There must be a plan of action because delaying will be dangerous. Kingfisher is unsure if he is too worried […]. The situation seems life-threatening!

Trích “GHG Emissions”; Wild Wise Weird (2024)

Mặc dù các quy định quốc tế đã được thiết lập nhằm hạn chế phơi nhiễm bức xạ, bằng chứng cho thấy ngay cả phơi nhiễm liều thấp từ các nhà máy điện hạt nhân cũng có thể gây ra những ảnh hưởng sức khỏe đáng kể. Một phân tích tổng hợp toàn diện của Lin và cộng sự [1], tổng hợp 47 nghiên cứu tại 17 quốc gia với hơn 480.000 công nhân và 7,5 triệu cư dân, đã làm nổi bật những rủi ro dai dẳng liên quan đến phơi nhiễm nghề nghiệp và môi trường trong giới hạn quy định hiện hành.

Các kết quả chỉ ra một hồ sơ rủi ro nhiều chiều. Mặc dù công nhân nhà máy điện hạt nhân có nguy cơ ung thư tổng thể thấp hơn — nhờ các biện pháp bảo vệ và hiệu ứng "công nhân khỏe mạnh" (healthy worker effect) đã được ghi nhận rõ [2] — họ lại đối mặt với nguy cơ mắc ung thư trung biểu mô (mesothelioma) cao hơn gấp năm lần so với những người ít phơi nhiễm hơn [1]. Sự gia tăng này không chỉ liên quan đến phơi nhiễm amiăng mà còn có thể do tương tác với bức xạ ion hóa (ionizing radiation).

Đối với cư dân sống trong phạm vi 30 km quanh các cơ sở hạt nhân, nghiên cứu ghi nhận mức tăng 5% nguy cơ ung thư tổng thể, cùng với tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp tăng 17% và bệnh bạch cầu tăng 9%, mặc dù mức phơi nhiễm bức xạ vẫn dưới ngưỡng quy định 1 mSv/năm (1 mSv/year). Trẻ em dưới năm tuổi nổi lên như nhóm dân số dễ tổn thương nhất, phản ánh độ nhạy sinh học cao hơn của trẻ đối với bức xạ [3].

Ngoài ra, nghiên cứu còn phát hiện mối quan hệ tuyến tính giữa tổng liều phơi nhiễm bức xạ tích lũy và nguy cơ bệnh tuần hoàn (circulatory disease) ở công nhân [4], cho thấy các hậu quả sức khỏe không liên quan đến ung thư cũng cần được chú trọng hơn trong các khung an toàn bức xạ.

Những kết quả này đặt ra nghi vấn về sự đầy đủ của các tiêu chuẩn quy định hiện tại, cho thấy rằng các mức phơi nhiễm được coi là "cho phép" vẫn có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe con người, đặc biệt đối với các nhóm dễ tổn thương và công nhân phải đối mặt với rủi ro kép.

Nghiên cứu này nhấn mạnh điểm giao thoa then chốt giữa phơi nhiễm môi trường và sức khỏe con người, khẳng định rằng bức xạ liều thấp không phải là vô hại [5,6]. Việc tăng cường giám sát bức xạ, cải thiện các biện pháp bảo vệ và ưu tiên đánh giá sức khỏe cho các nhóm có nguy cơ cao — đặc biệt là trẻ em và công nhân công nghiệp — là những bước thiết yếu nhằm bảo vệ phúc lợi cộng đồng. Đầu tư chủ động vào các lĩnh vực này sẽ giúp giảm gánh nặng y tế dài hạn và đảm bảo rằng lợi ích từ năng lượng hạt nhân không phải trả giá bằng những tổn thất sức khỏe khó lường trước [7].

Tài liệu tham khảo

[1] Lin RT, et al. (2024). Health effects of occupational and environmental exposures to nuclear power plants: A meta-analysis and meta-regression. Current Environmental Health Reports, 11, 329-339. https://doi.org/10.1007/s40572-024-00453-8 

[2] Kirkeleit J, et al. (2013). The healthy worker effect in cancer incidence studies. American Journal of Epidemiology, 177, 1218-1224. https://doi.org/10.1093/aje/kws373 

[3] International Commission on Radiological Protection. (2007). The 2007 recommendations of the International Commission on Radiological Protection. ICRP Publication.

[4] Shuryak I, et al. (2010). Cancer risks after radiation exposure in middle age. JNCI: Journal of the National Cancer Institute, 102, 1628-36. https://doi.org/10.1093/jnci/djq346 

[5] Ho MT, Vuong QH. (2025). Five premises to understand human–computer interactions as AI is changing the world. AI & Society, 40, 1161-1162. https://doi.org/10.1007/s00146-024-01913-3 

[6] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267

[7] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44