Năm 2024: Tiếng chuông báo động khí hậu ở ngưỡng 1.5°C

Cu Cu Đen

26-03-2025 

“As time passes, news about the now hotter Earth buzzes through the bird village. Those kingfishers residing along the banks of the Red River often report drying riverbeds and skinny fish. As Kingfisher casts his gaze upon the events that have unfolded, he can’t help but feel a sense of unease creeping up within him.”

Trích “GHG Emissions”; Wild Wise Weird [1]

Năm 2024, nhiệt độ bề mặt trung bình của Trái Đất lần đầu tiên vượt quá 1.5°C so với mức tiền công nghiệp – một cột mốc mang tính biểu tượng thu hút sự chú ý toàn cầu [2]. Nhưng liệu một năm nóng bất thường có nghĩa là chúng ta đã thất bại trong việc đạt được mục tiêu của Hiệp định Paris?

Chưa hẳn. Hiệp định Paris định nghĩa mức nóng lên 1.5°C là mức trung bình trong 20 năm, không phải là một đỉnh điểm đơn lẻ. Biện pháp dài hạn này nhằm làm dịu các biến động tự nhiên như El Niño và chỉ ghi nhận sự thay đổi khí hậu do con người gây ra [3]. Tuy nhiên, nghiên cứu mới nhất cho thấy chúng ta nên xem xét năm 2024 một cách nghiêm túc.

Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Climate Change, trong lịch sử, khi Trái Đất lần đầu tiên trải qua một năm vượt ngưỡng nóng lên quan trọng, nó gần như luôn nằm trong khoảng thời gian 20 năm mà mức trung bình đạt đến mức nóng lên đó. Mô hình này đúng với các ngưỡng trước đây – như 0.8°C hoặc 1.0°C – và giờ đây có khả năng cũng áp dụng cho 1.5°C [2].

Sử dụng các mô hình khí hậu và dữ liệu quan sát, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng "gần như chắc chắn" – với xác suất khoảng 99% – rằng trừ khi chúng ta thực hiện các hành động ngay lập tức và quyết liệt để cắt giảm lượng khí thải, năm 2024 với mức nóng lên 1.5°C của Trái Đất đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn 20 năm nóng lên liên tục ở mức đó hoặc cao hơn.

Điều này không có nghĩa là chúng ta đã vượt qua điểm không thể quay đầu. Nghiên cứu nhấn mạnh rằng hành động khí hậu mạnh mẽ trong tương lai gần có thể làm chậm xu hướng nóng lên và giảm nguy cơ tác động lâu dài nguy hiểm. Nhưng cơ hội hành động đang thu hẹp lại.

Thay vì là nguyên nhân gây tuyệt vọng, năm 2024 nên được xem là một tín hiệu không thể nhầm lẫn. Những tác động của một thế giới nóng lên 1.5°C không còn là lý thuyết – chúng đang đến. Những gì chúng ta làm tiếp theo sẽ định hình tương lai [4].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/

[2] Bevacqua E, et al. (2025). A year above 1.5 °C signals that Earth is most probably within the 20-year period that will reach the Paris Agreement limit. Nature Climate Change, 15, 262–265. https://www.nature.com/articles/s41558-025-02246-9 

[3] IPCC. (2023). AR6 Synthesis Report Climate Change 2023. Intergovernmental Panel on Climate Change. https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/ 

[4] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267