Lúc nào vỏ trứng nứt?
- Yen Nguyen
- 7 days ago
- 3 min read
NMH
15-12-2025
Cuối chiều, mặt trời ngả bóng, đàn cá cũng về nơi đi ngủ, Bói Cá vẫn còn đậu nguyên trên cành cây. Mắt hướng về phía mặt trời đang lặn, không còn dáng vẻ kẻ lao động bắt cá, mà có tâm sự mông lung.
Thích thú vì hình ảnh kỳ lạ, Trang Tử cất tiếng:
– Con cá ương bướng nào xua anh trôi về miền suy tưởng thế?
Dường như không ngạc nhiên, Bói Cá sà xuống chỗ Trang Chu, đáp:
– Không phải cá, mà là vỏ trứng!
Trang Tử ngạc nhiên, nhìn quanh như tìm miếng vỏ trứng bất định nào đó, rồi hỏi:
– Vậy cũng không phải vỏ trứng nữa rồi!
Bói Cá:
– Phải mà cũng không phải. Cái vỏ trứng mong manh Lão Tử chỉ điểm cho thuyết tôn quân bằng lễ của Khổng gia đó thôi. Nó nứt vỡ khi nào vậy?
Trang Tử cười đáp:
– Truyện dài, dã sử còn đó trong dân gian. Anh có thể nghe được.
Bói Cá dò hỏi:
– Tôi có nghe kể khi vua nước Lỗ Huệ công nghe tin nước Tần dám dùng lễ tế trời của Vua Chu, cũng muốn dùng theo, lấy cớ lễ nghi là do tiên tổ nước Lỗ chế ra. Chu vương không đồng ý thì lý luận Thiên tử không cấm Tần thì cấm Lỗ thế nào được. Phải chăng đó là lúc vỏ nứt?
Trang Tử đáp:
– Nước Lỗ chế ra lễ cho Chu Vương. Khổng Tử ở nước Lỗ. Truyện ấy có, và Khổng Tử biết. Nhưng, đó là vỡ, không phải nứt!
Bói Cá lại nghĩ, hỏi tiếp:
– Trước đó thì có chuyện Chu U Vương phế trưởng, lập thứ tới nỗi Thân hầu ở Vệ mời ngoại bang về đánh chiếm Kiểu Kinh của Thiên Tử?
Trang Tử đáp:
– Vỡ to thế, đâu gọi là nứt?
Bói Cá gãi đầu, xù cả lông, dường như sáng ra, hỏi mau:
– Thế thì hẳn phải là từ khi Chu U Vương mê đắm tửu sắc, bỏ bê triều chính, lừa dối chư hầu để mua lấy tiếng cười Bao Tự?
Trang Tử nheo mắt, đáp:
– Không sai lắm, nhưng vẫn là vết nứt to.
Tới đây, Bói Cá bí quá, đành thua:
– Đành phải nhờ Trang Tử chỉ điểm cho rồi.
Trang Tử gợi ý:
– Tà dục thì sao?
Bói Cá reo to:
– Phải rồi. Lòng dục nổi lên khắp thiên hạ, che mờ ánh sáng Đạo.
Trang Tử gật gù, vẻ như đồng ý, nói:
– Vẫn chưa phải vết nứt đầu tiên.
Lúc này đã hiểu cần phản bổn quy chân, Bói Cá đáp:
– Thế thì ắt từ đời cha, Chu Tuyên Vương, giết đại thần vô cớ coi như vứt bỏ đống cỏ nát. Không lo cho bách tính, chỉ hưởng lòng dục của ngôi vị đế vương.
Trang Tử lúc này mắt đã lờ đờ:
– Chu Tuyên Vương nhầm lẫn mình là thiên tử thì Đạo phụng sự ông ta. Vết nứt ấy toác thành thiên hạ đổ vỡ cả trăm năm sau. Tranh đoạt quyền bính, của cải, vương vị chỉ là các mảnh vỏ trứng tan nát, văng vãi ra mà thôi. Khổng gia lại nhầm rằng giữ được mảnh vỡ trông cho vừa mắt thì là Đạo. Vậy nên thế cục không thể hết loạn, vì Đạo cứ suy vi mãi.
Vừa lúc được sáng tỏ, Bói Cá nhớ ra còn mẻ cá để dành cho Trang Tử từ khi mặt trời còn chưa lặn. Bói Cá ngẫm nghĩ, bắt cá như mình rồi sẽ đắc Đạo.
References
[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://books.google.com/books?id=N10jEQAAQBAJ
[2] Zhuang Zhou. (1964). Zhuangzi.
[3] Laozi. (1868). Tao Te Ching.
[4] Nguyen MH. (2025). Kingfisherish Wandering. https://www.amazon.com/dp/B0FVLLLXNW/
[5] Nguyen MH. (2025). Confucius’s Dream of an Eggshell. https://www.xomchim.com/post/confucius-s-dream-of-an-eggshell