Lời hứa suông? Nghiên cứu chỉ ra lỗ hổng trong trách nhiệm giải trình khí hậu của doanh nghiệp

Đớp Ruồi

26-03-2025

“The report is still completely honest, trustworthy, and ethical, even though the data are fabricated and measurements are falsified.”

Trích “GHG Emissions”; Wild Wise Weird [1]

Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Nature Climate Change đã làm sáng tỏ một xu hướng đáng lo ngại trong hành động khí hậu của các công ty: các công ty đang đặt ra các mục tiêu giảm phát thải carbon, nhưng nhiều công ty hầu như không phải chịu trách nhiệm giải trình nào khi không đạt được chúng [2].

Nghiên cứu đã xem xét 1.041 công ty có mục tiêu phát thải kết thúc vào năm 2020 [3]. Tổng cộng, các công ty này chịu trách nhiệm cho khoảng 2,5 tỷ tấn khí nhà kính (GHG) Phạm vi 1 (Scope 1 greenhouse gas) trong năm đó – chiếm khoảng 5% tổng lượng khí thải toàn cầu. Trong số đó, khoảng 61% đạt được mục tiêu, 9% thất bại và đáng chú ý là 31% đã ngừng báo cáo về tiến độ của họ hoàn toàn – trên thực tế các mục tiêu của họ đã "biến mất". Những sự rút lui âm thầm này nhận được rất ít sự chú ý mặc dù có những tác động môi trường đáng kể.

Điều đáng lo ngại hơn nữa là việc thiếu các biện pháp trừng phạt đối với việc không đạt được các mục tiêu này. Các nhà nghiên cứu không tìm thấy phản ứng tiêu cực đáng kể nào từ thị trường tài chính, các phương tiện truyền thông, cổ đông hoặc các cơ quan xếp hạng môi trường. Ngược lại, chỉ riêng việc công bố các mục tiêu phát thải – bất kể kết quả cuối cùng – đã đi kèm với tình cảm tích cực hơn từ giới truyền thông và điểm số môi trường cao hơn từ các công ty xếp hạng ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị).

Sự mất cân bằng này cho thấy rằng các công ty có thể hưởng lợi về mặt uy tín từ việc công bố các mục tiêu khí hậu đầy tham vọng mà không phải đối mặt với hậu quả nếu họ không đạt được. Ví dụ, trong số 88 công ty không đạt được mục tiêu, chỉ có ba công ty được đưa tin trên các phương tiện truyền thông, và chỉ sau khi họ tự tiết lộ sự thất bại.

Các tác giả lập luận rằng sự thiếu minh bạch và trách nhiệm giải trình này gây ra những rủi ro nghiêm trọng cho uy tín của các cam kết khí hậu của doanh nghiệp, đặc biệt khi ngày càng có nhiều công ty cam kết đạt được phát thải ròng bằng không vào năm 2030 hoặc 2050. Để giải quyết vấn đề này, họ ủng hộ việc thiết lập các khung pháp lý tương tự như những khung pháp lý được sử dụng trong báo cáo tài chính, bao gồm tiết lộ bắt buộc và giám sát tiêu chuẩn hóa.

Khi không có các cơ chế như vậy, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng các cam kết khí hậu có thể chỉ là những hoạt động quan hệ công chúng – mang lại sự tán thưởng mà không có hành động thực tế, điều này khác xa với những nỗ lực bền vững thực sự [4].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/

[2] Jiang X, et al. (2025). Limited accountability and awareness of corporate emissions target outcomes. Nature Climate Change, 15, 279–286. https://www.nature.com/articles/s41558-024-02236-3 

[3] Breakthrough Energy. (2023). State of the transition 2023: Accelerating the clean Industrial Revolution. https://www.breakthroughenergy.org/wp-content/uploads/2023/11/BE-State-of-the-Transition-2023.pdf 

[4] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267