Biển dâng, rủi ro tăng: Công trình xây dựng ở Nam bán cầu đối mặt với nguy cơ ngập lụt kéo dài hàng thế kỷ

Ó Cá

18-09-2025

After checking and comparing the data, all the inspectors found clearly that Mr. Sparrow’s family was the only one violating the permitted threshold and must change their environmentally destructive behaviors. Although the whole Sparrows family ate and pooped very little, all the maths “suggest” that the amount of feces in the Sparrows family is very high.

In “GHG Emissions”; Wild Wise Weird [1]

© Olesya Stepanova

Nước biển dâng (SLR) là một trong những hệ quả sâu rộng nhất của biến đổi khí hậu, đe dọa bờ biển, hạ tầng và sinh kế trên toàn thế giới. Gần 30% dân số toàn cầu sống trong phạm vi 50 km tính từ bờ biển, và 20 trong số 26 siêu đô thị lớn nhất thế giới đều nằm ven biển [2,3]. Con người có thể di dời, nhưng các công trình và cơ sở hạ tầng thì không. Một nghiên cứu mới của Willard-Stepan và cộng sự [4] đã cung cấp đánh giá quy mô lớn đầu tiên ở cấp độ từng tòa nhà về mức độ rủi ro trước nước biển dâng dài hạn tại các nước Nam bán cầu.

Sử dụng dữ liệu vệ tinh độ phân giải cao và mô hình số độ cao, nhóm nghiên cứu đã lập bản đồ 840 triệu công trình tại châu Phi, Đông Nam Á, Mỹ Latinh và Trung Mỹ. Họ phát hiện rằng 3 triệu công trình sẽ bị ngập dưới mức dâng 0,5 m—ngưỡng thấp nhất theo kịch bản đến năm 2100 ngay cả khi giảm phát thải mạnh. Con số này tăng vọt lên 45 triệu ở mức 5 m và 136 triệu ở mức 20 m, những mức có thể đạt tới trong vài thế kỷ tới tùy thuộc vào lượng phát thải và động lực của lớp băng [4].

Rủi ro phân bổ không đồng đều. Ở giai đoạn đầu, châu Phi chịu mức rủi ro cao nhất, nhưng khi nước biển vượt quá 2–4 m, Đông Nam Á nhanh chóng trở thành khu vực chịu thiệt hại lớn nhất. Tính dễ tổn thương đặc biệt nghiêm trọng ở các cửa sông và đồng bằng như sông Nile, Amazon và Mekong, nơi mật độ đô thị cao giao thoa với địa hình thấp trũng. Một số quốc gia có thể mất hơn 80% số lượng công trình trong các kịch bản cực đoan.

Những phát hiện này nhấn mạnh sự khác biệt rõ rệt giữa tương lai phát thải thấp và cao. Ngay cả khi hạn chế mức nóng lên theo Thỏa thuận Paris, hàng triệu công trình vẫn sẽ bị đe dọa vào năm 2300. Nhưng nếu phát thải không được kiểm soát, thế giới có thể đối mặt với tổn thất thảm khốc. Dù các biện pháp như xây đê hay cải tạo đất có thể hữu ích ở một số nơi, chi phí và tính khả thi của chúng sẽ giảm dần khi mực nước biển tiếp tục dâng [5,6].

Phát thải của con người thúc đẩy băng tan và biển dâng, từ đó định hình lại nơi cư trú của loài người. Mỗi tấn carbon được tránh phát thải không chỉ là khoản đầu tư vào sự ổn định khí hậu, mà còn là sự bảo vệ cho nhà cửa, văn hóa và nền kinh tế của các thế hệ tương lai [7]. Điều này nhấn mạnh nhu cầu nuôi dưỡng Trí tuệ Sinh thái (Nature Quotient – NQ) trong xã hội—năng lực nhận thức và hành động dựa trên sự phụ thuộc sinh thái. Củng cố NQ đồng nghĩa với việc thừa nhận rằng bảo vệ cộng đồng ven biển không thể tách rời khỏi việc giảm phát thải và tích hợp bảo vệ hệ sinh thái vào quy hoạch và quản trị [8].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://books.google.com/books?id=N10jEQAAQBAJ

[2] Cosby AG, et al. (2024). Accelerating growth of human coastal populations at the global and continent levels: 2000–2018. Scientific Reports,14, 22489. https://doi.org/10.1038/s41598-024-73287-x 

[3] World Ocean Forum. (2017). Megacities by the sea. https://medium.com/world-ocean-forum/megacities-by-the-sea-543c591de77c 

[4] Willard-Stepan M, et al. (2025). Assessing the exposure of buildings to long-term sea level rise across the Global South. npj Urban Sustainability, 5, 72. https://doi.org/10.1038/s42949-025-00259-z 

[5] Hinkel J, et al. (2014). Coastal flood damage and adaptation costs under 21st century sea-level rise. PNAS, 111, 3292-3297. https://doi.org/10.1073/pnas.1222469111 

[6] Siders AR, Hino M, Mach KJ. (2019). The case for strategic and managed climate retreat. Science, 365, 761-763 (2019). https://doi.org/10.1126/science.aax8346 

[7] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability, 23(11267), 323-328. https://doi.org/10.13135/2384-8677/11267 

[8] Vuong QH, Nguyen MH. (2025). On Nature Quotient. Pacific Conservation Biology, 31, PC25028. https://doi.org/10.1071/PC25028