Đô thị hóa kiểu mới của Trung Quốc thúc đẩy phát triển xanh như thế nào?

Gà Tre

06-04-2025

Lately, it had been raining a lot, the plants were lush, and the ponds were full of fish and shrimp. Birds from everywhere flocked to live here. The population of the Bird Village increased sharply.

Trích “Kindness Policy”; Wild Wise Weird [1]

Trước những thách thức môi trường ngày càng gia tăng do đô thị hóa nhanh chóng, Trung Quốc đã áp dụng một chuyển hướng chiến lược trong phương thức phát triển đô thị, được gọi là đô thị hóa kiểu mới (new-type urbanization - NTU) [2]. Khác với các mô hình truyền thống vốn nhấn mạnh vào mở rộng đất đai và tăng trưởng hạ tầng, NTU ưu tiên các thực hành lấy con người làm trung tâm và định hướng bền vững. Trong một nghiên cứu gần đây, Ma, Wang và Fang [3] đã phân tích cách khung phát triển đổi mới này góp phần nâng cao hiệu quả tăng trưởng xanh (green development efficiency - GDE)—một chỉ số đo lường khả năng của một đô thị trong việc đạt tăng trưởng kinh tế đồng thời giảm thiểu ô nhiễm và bảo tồn tài nguyên.

Dựa trên dữ liệu bảng từ 282 thành phố Trung Quốc trong giai đoạn 2010–2019, các nhà nghiên cứu đã sử dụng các mô hình kinh tế lượng tiên tiến để đánh giá mối quan hệ giữa NTU và GDE. Kết quả cho thấy một tương quan dương mạnh mẽ: cứ mỗi 1% gia tăng trong NTU thì GDE tăng khoảng 0,3111%. Điều này cho thấy các thành phố thúc đẩy đô thị hóa kiểu mới cũng đang cải thiện hiệu suất môi trường và kinh tế một cách đồng thời.

Đáng chú ý, nghiên cứu làm nổi bật vai trò trung gian của ba nhóm tác nhân con người—chính quyền, doanh nghiệp và người dân—trong việc thúc đẩy mối quan hệ giữa NTU và GDE. Trong đó, doanh nghiệp có tác động lớn nhất thông qua đổi mới công nghệ xanh và áp dụng các thực hành sản xuất sạch hơn. Người dân góp phần bằng cách áp dụng lối sống carbon thấp và nâng cao nhận thức môi trường, được hỗ trợ bởi cải thiện giáo dục công. Chính quyền, đặc biệt là trong các năm sau của giai đoạn nghiên cứu, đóng vai trò tích cực thông qua đầu tư công chiến lược và hỗ trợ chính sách đối với hạ tầng bền vững và phục hồi sinh thái [3].

Theo thời gian, mối liên hệ giữa NTU và GDE ngày càng được củng cố, đặc biệt sau khi Trung Quốc ban hành Kế hoạch Quốc gia về tăng trưởng xanh (National New-type Urbanization Plan) vào năm 2014 [4]. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng ghi nhận sự khác biệt đáng kể giữa các vùng. Khu vực phía Đông liên tục dẫn đầu về cả NTU lẫn GDE, nhờ có nền tảng kinh tế vững chắc và khung chính sách tiên tiến. Ngược lại, các vùng trung tâm và miền Tây có tiến trình chậm hơn, cho thấy cần có các chiến lược mang tính vùng miền để giải quyết những bối cảnh và thách thức phát triển đặc thù.

Việc xây dựng các thành phố bền vững không chỉ phụ thuộc vào chính sách từ trên xuống hay đổi mới công nghệ, mà còn dựa vào sự phối hợp hành động của con người—chính quyền, doanh nghiệp và công dân—cùng chung tay [5]. NTU là minh chứng cho thấy đô thị hóa có thể được tái định hướng để tôn trọng giới hạn sinh thái trong khi vẫn thúc đẩy phúc lợi kinh tế – xã hội. Trong bối cảnh các quốc gia trên thế giới nỗ lực hiện thực hóa các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là SDG 11 (Thành phố và cộng đồng bền vững), kinh nghiệm của Trung Quốc mang lại những bài học giá trị trong việc định hình phát triển đô thị phù hợp với bền vững môi trường và tiến bộ lấy con người làm trung tâm.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/

[2] Yu B. (2021). Ecological effects of new-type urbanization in China Renew. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 135, 110239. https://doi.org/10.1016/j.rser.2020.110239 

[3] Ma H, et al. (2024). How does new-type urbanization promote green development efficiency in China? The mediating role of governments, enterprises, and residents. Geography and Sustainability, 6(3), 100241. https://doi.org/10.1016/j.geosus.2024.10.001

[4] Chen M, et al. (2018). Progress of China’s new-type urbanization construction since 2014: a preliminary assessment. Cities, 78, 180-193. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.02.012 

[5] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267