Đánh thuế nước ngầm: Bài học về thay đổi hành vi và tính bền vững trong nông nghiệp

Cu Cu Phương Đông

22-04-2025

Everyone has to follow discipline. Kingfisher is the conductor. 
At the beginning of rehearsal, the orchestra is a total mess.
The big, loud ones eclipse the rest of the birds. Yet, strangely, it actually sounds good. Perhaps because birds are natural singers, the songs are all good as long as they sing! Even the sound of their disorderly singing is good.

Trích “Conductor”; Wild Wise Weird [1]

Một nghiên cứu mới tại thung lũng Pajaro, California cho thấy việc đánh thuế nước ngầm có thể giảm đáng kể lượng nước sử dụng—nhưng chỉ khi chúng ta xem xét cách nông dân điều chỉnh hành vi theo thời gian. Các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu mười năm từ hơn 750 trang trại để đánh giá tác động dài hạn của việc tăng 21% giá nước ngầm. Kết quả thách thức những suy nghĩ truyền thống: lượng nước tiết kiệm đã tăng gấp đôi giữa năm đầu tiên và năm thứ năm sau khi áp thuế, khi nông dân dần thay đổi phương thức canh tác [2].

Trong ngắn hạn, nông dân chủ yếu giảm lượng nước sử dụng trên các loại cây trồng hiện có. Nhưng qua nhiều năm, họ áp dụng các chiến lược sâu rộng hơn—chuyển sang trồng các loại cây có giá trị cao và ít tiêu tốn nước hơn như dâu tây và rau củ, đồng thời giảm tổng diện tích tưới tiêu. Những thay đổi này đã làm tăng độ co giãn nhu cầu nước ngầm (elasticity of groundwater demand) từ –0,86 trong năm đầu tiên lên –1,97 vào năm thứ năm, cho thấy hệ thống phản ứng mạnh mẽ hơn nhiều so với giả định thông thường.

Trong lịch sử, việc khai thác nước ngầm ở California vốn ít được quản lý chặt chẽ, với mô hình khai thác mở (open-access pumping) dẫn đến tình trạng khai thác quá mức và tăng tính dễ tổn thương trong các đợt hạn hán [3,4]. Mặc dù các công cụ thị trường như định giá nước từ lâu đã được khuyến nghị nhằm hạn chế khai thác quá mức, chúng vẫn ít được áp dụng [5,6]. Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho thấy việc định giá theo thể tích nước sử dụng (volumetric pricing) không chỉ làm giảm lượng nước tiêu thụ mà còn tái cấu trúc hệ thống nông nghiệp nếu được duy trì lâu dài.

Quan trọng hơn, các nhà nghiên cứu cảnh báo không nên dựa vào dữ liệu ngắn hạn để thiết kế chính sách dài hạn. Nếu chính quyền địa phương chỉ căn cứ vào phản ứng trong năm đầu tiên, họ sẽ phải áp một mức thuế cao gấp ba lần cần thiết để đạt được mục tiêu tiết kiệm nước—gây ra những thiệt hại kinh tế không cần thiết. Do đó, hiểu được sự tiến triển hành vi (behavioral dynamics) theo thời gian là điều cốt yếu để tránh những sai lệch và hệ quả không mong muốn [2].

Khi biến đổi khí hậu làm gia tăng rủi ro hạn hán, việc thiết kế chính sách nước phản ánh đúng sự thay đổi hành vi lâu dài không chỉ là một yêu cầu kinh tế mà còn là một nghĩa vụ đạo đức. Nước ngầm đóng vai trò như một bộ đệm tự nhiên trong thời kỳ khô hạn; định giá khôn ngoan nguồn tài nguyên này sẽ đảm bảo rằng cả nguồn nước và cộng đồng phụ thuộc vào nó có thể tồn tại bền vững [7,8].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Bruno EM, et al. (2024). The dynamic impacts of pricing groundwater. Journal of the Association of Environmental and Resource Economists, 11, 1201-1227. https://doi.org/10.1086/728988 

[3] Brozović N, et al. (2010). On the spatial nature of the groundwater pumping externality. Resource and Energy Economics, 32, 154-64. https://doi.org/10.1016/j.reseneeco.2009.11.010 

[4] Edwards, Eric C. (2016). What lies beneath? Aquifer heterogeneity and the economics of groundwater management. Journal of the Association of Environmental and Resource Economists, 3, 453-91. https://doi.org/10.1086/685389 

[5] Bruno EM, Jessoe K. (2021). Missing markets: Evidence on agricultural groundwater demand from volumetric pricing. Journal of Public Economics, 196, 104374.

[6] Burlig F, et al. (2019). Spatial externalities in groundwater extraction: Evidence from California agriculture.

[7] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44

[8] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267