Thúc đẩy quá trình chuyển đổi công bằng trong lĩnh vực nhà ở của Đức

Cò Hương

16-04-2025

There must be a plan of action because delaying will be dangerous. Kingfisher is unsure if he is too worried, but every time he counts the fish in the pond, the number of fish seems to decrease. The hot and stressful weather also makes his feathers molt and grow slower. The situation seems life-threatening!

Trích “GHG Emissions”; Wild Wise Weird [1]

Trung hòa khí hậu trong lĩnh vực nhà ở dân cư là một bước đi then chốt đối với các quốc gia mong muốn hoạt động trong giới hạn của hành tinh. Một nghiên cứu gần đây của Hornykewycz và cộng sự [2] giới thiệu một “hộp công cụ” dạng mô-đun, được công bố rộng rãi, nhằm hỗ trợ quá trình chuyển đổi này. Khung công cụ linh hoạt này cho phép các nhà hoạch định chính sách ước tính nhu cầu cải tạo và chi phí đầu tư liên quan, đồng thời tích hợp các yếu tố sinh thái và xã hội [3–5]. Đức—một quốc gia cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050—là trường hợp nghiên cứu minh họa cho khả năng ứng dụng và tính phù hợp của công cụ này [2].

Lĩnh vực nhà ở đóng góp đáng kể vào lượng phát thải khí nhà kính của Đức, chiếm tới 25% khi tính cả nguồn phát thải trực tiếp (ví dụ: hệ thống sưởi dùng khí đốt) và gián tiếp (ví dụ: điện dùng cho bơm nhiệt). Tuy nhiên, phần lớn trong số 19,4 triệu tòa nhà dân cư của nước này vẫn cách nhiệt kém và phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch. Nghiên cứu cho thấy, để đạt được các mục tiêu khí hậu quốc gia, Đức cần tăng tỷ lệ “cải tạo toàn phần tương đương” hàng năm từ mức hiện tại là 1,15% lên 2,5% vào năm 2045, song song với việc chuyển đổi sang hệ thống sưởi dựa trên năng lượng tái tạo và ưu tiên cải tạo những tòa nhà có hiệu suất thấp nhất.

Quá trình chuyển đổi này đòi hỏi đầu tư đáng kể—ước tính khoảng 3.100 tỷ euro đến năm 2050, tương đương 58 tỷ euro mỗi năm—nhưng cũng mang lại nhiều lợi ích kinh tế, bao gồm hệ số nhân GDP dự kiến là 1,16 và trung bình 274.000 việc làm mới mỗi năm trong lĩnh vực xây dựng. Tuy nhiên, những lợi ích này đi kèm với thách thức về công bằng xã hội. Khi 10% nhóm người giàu nhất sở hữu gần một nửa số tài sản nhà ở, các tác giả nhấn mạnh sự cần thiết của một hệ thống trợ cấp tiến bộ. Theo mô hình “chuyển đổi công bằng” được đề xuất, 65% các hộ gia đình có thu nhập thấp nhất sẽ nhận được hỗ trợ công đầy đủ, trong khi 10% giàu nhất sẽ tự chi trả chi phí cải tạo.

Đặc biệt, nghiên cứu cảnh báo việc chủ nhà chuyển gánh nặng chi phí cải tạo sang người thuê—nhất là khi cải tạo năng lượng giúp tăng giá trị tài sản. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của chỉ số “cường độ phát thải”—một thước đo bao gồm cả phát thải trực tiếp và gián tiếp—để đảm bảo đánh giá toàn diện tác động khí hậu của lĩnh vực này.

Tóm lại, nghiên cứu khẳng định rằng việc khử carbon trong môi trường xây dựng phải song hành với giải quyết bất bình đẳng xã hội. Con đường hướng tới nhà ở bền vững không chỉ là một thách thức kỹ thuật hay tài chính mà còn là một vấn đề xã hội. Trong việc tái hình dung cách chúng ta sống trong giới hạn sinh thái, nghiên cứu này đưa ra một lộ trình để đảm bảo quá trình chuyển đổi vừa hiệu quả vừa công bằng.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Hornykewycz A, et al. (2025). Carbon neutrality in the residential sector: a general toolbox and the case of Germany. npj Climate Action, 4, 31. https://www.nature.com/articles/s44168-025-00229-2 

[3] Wang X, Lo K. (2021). Just transition: a conceptual review. Energy Research & Social Science, 82, 102291. https://doi.org/10.1016/j.erss.2021.102291 

[4] Newell P, Mulvaney D. (2013). The political economy of the ‘just transition’. The Geographical Journal, 179, 132-140.

[5] Heffron RJ. (2021). Achieving a Just Transition to a Low-Carbon Economy. Palgrave Macmillan.

[6] Vuong QH. (2018). The (ir)rational consideration of the cost of science in transition economies. Nature Human Behaviour, 2, 5. https://www.nature.com/articles/s41562-017-0281-4 

[7] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267