Sự tan băng thời trung cổ: Bằng chứng đáng ngạc nhiên về sự ấm lên trong quá khứ ở trung tâm băng giá của Nam Cực

Chèo Bẻo Đen

14-04-2025

There must be a plan of action because delaying will be dangerous. […] The hot and stressful weather also makes his feathers molt and grow slower. The situation seems life-threatening!

Trích “GHG Emissions”; Wild Wise Weird [1]

Nam Cực từ lâu được xem là một trong những cảnh quan ổn định và ít biến đổi nhất trên Trái Đất, kéo dài ít nhất 13,6 triệu năm [2,3]. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới công bố trên Communications Earth & Environment đã thách thức nhận định này, cho thấy một sự kiện khí hậu kịch tính từng tái định hình một phần lục địa này cách đây hơn một thiên niên kỷ [4].

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng công nghệ radar xuyên đất (ground-penetrating radar – GPR) tiên tiến kết hợp với khoan lõi băng để khảo sát Sông băng Boulder Clay (Boulder Clay Glacier – BCG) tại miền bắc Victoria Land. Họ phát hiện một cấu trúc nổi bật bị chôn vùi dưới lớp băng: một kênh thoát nước do băng tan dài 4 km cùng với lớp trầm tích liên tục, cả hai đều là dấu hiệu của một sự kiện xói mòn quy mô lớn. Niên đại carbon phóng xạ của các tàn tích rêu được bảo quản sâu trong sông băng cho thấy sự biến đổi này xảy ra vào khoảng 900 đến 989 năm trước hiện tại—trong giai đoạn ấm Trung Cổ (Medieval Warm Period – MWP).

Đây là bằng chứng đầu tiên về hiện tượng xói mòn do sông băng trên bề mặt (supraglacial river erosion) và vận chuyển trầm tích được ghi nhận tại lục địa Nam Cực. Mặc dù các hiện tượng bề mặt tan chảy đã được quan sát tại một số khu vực [5,6], chưa từng có ghi nhận nào về sự tái định hình rõ nét của cảnh quan băng hà tại Boulder Clay Glacier trong thời hiện đại. Điều này càng làm nổi bật tính chất đặc biệt của sự kiện ấm lên trong quá khứ.

Thêm phần đáng chú ý, các nhà khoa học đã phát hiện loài rêu Pohlia nutans trong lõi băng—một loài hiện chỉ sinh trưởng gần các nguồn nhiệt núi lửa tại Nam Cực [7,8]. Sự hiện diện của nó ở khu vực cách xa các điểm địa nhiệt cho thấy nhiệt độ mùa hè trong giai đoạn MWP có thể đủ cao để duy trì thảm thực vật lan rộng hơn, hàm ý một đợt ấm lên mang tính khu vực đáng kể.

Phát hiện này nhấn mạnh mức độ nhạy cảm của ngay cả những vùng lạnh giá và xa xôi nhất Nam Cực đối với các biến động khí hậu. Nó cũng nhắc nhở rằng hệ thống khí hậu của Trái Đất luôn có sự kết nối xuyên không gian và thời gian. Việc hiểu rõ các đợt ấm lên trong quá khứ mang lại những hiểu biết quan trọng về cách mà biến đổi khí hậu toàn cầu hiện nay có thể tái định hình không chỉ các vùng cực mà còn cả sự cân bằng giữa thiên nhiên và con người [9,10].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Sugden DE, Denton GH. (2004). Cenozoic landscape evolution of the Convoy Range to Mackay Glacier area, Transantarctic Mountains: onshore to offshore synthesis. GSA Bulletin, 116(7-8), 840-857. https://doi.org/10.1130/B25356.1 

[3] Sugden DE, et al. (1999). Landscape development in the Royal Society Range, southern Victoria Land, Antarctica: stability since the mid-Miocene. Geomorphology, 28(3-4), 181-200. https://doi.org/10.1016/S0169-555X(98)00108-1 

[4] Forte E, et al. (2025). A warming pulse in the Antarctic continent changed the landscape during the Middle Ages. Communications Earth & Environment, 6, 281. https://www.nature.com/articles/s43247-025-02259-4 

[5] Levy JS, et al. (2018). Decadal topographic change in the McMurdo Dry Valleys of Antarctica: Thermokarst subsidence, glacier thinning, and transfer of water storage from the cryosphere to the hydrosphere. Geomorphology, 323, 80-97. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2018.09.012 

[6] Winsor K, et al. (2020). Origin, structure and geochemistry of a rock glacier near Don Juan Pond, Wright Valley, Antarctica. Antarctic Science, 32(4), 273-287. https://doi.org/10.1017/S0954102020000139 

[7] Bargagli R, et al. (2004). New record of moss and thermophilic bacteria species and physico-chemical properties of geothermal soils on the northwest slope of Mt. Melbourne (Antarctica). Polar Biology, 27, 423-431. https://doi.org/10.1007/s00300-004-0612-6 

[8] Bargagli R, et al. (1996). Preliminary investigation of the thermal biosystem of Mount Rittmann fumaroles (Northern Victoria Land, Antarctica). Antarctic Science, 8(2), 121-126. https://doi.org/10.1017/S0954102096000181 

[9] Ho MT, Nguyen DH. (2025). Of Kingfisher and Man. https://philarchive.org/rec/HOOKAW 

[10] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267