Sự không nhất quán trong đo lường tính bền vững của các tòa nhà

Cuốc Nâu

01-04-2025

Wisdom shines when the mind is steady. If the mind is disturbed, wisdom becomes clouded.

Trích “The Meditation Master”; Wild Wise Weird [1]

Khi cộng đồng toàn cầu tăng cường nỗ lực giải quyết sự suy thoái môi trường, ngành xây dựng nổi lên như một tác nhân gây hại sinh thái đáng kể - chịu trách nhiệm cho khoảng 40% lượng khí thải CO₂ hàng năm, tiêu thụ nguyên liệu thô và lượng chất thải toàn cầu [2,3]. Để đối phó, khái niệm Kinh tế Tuần hoàn (Circular Economy - CE) đã được phát triển. CE thúc đẩy các chiến lược như tái sử dụng, tái chế và sửa chữa để giảm chất thải và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài nguyên trong toàn bộ vòng đời của một tòa nhà.

Một bước quan trọng trong việc thúc đẩy các nguyên tắc CE nằm ở việc đo lường chính xác mức độ "tuần hoàn" thực sự của một tòa nhà. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây của Mani và cộng sự [4] cho thấy một thách thức đáng kể. Các phương pháp đánh giá độ tuần hoàn được áp dụng phổ biến nhất thường cho ra kết quả rất khác nhau, ngay cả khi áp dụng cho các kịch bản tòa nhà giống hệt nhau.

Trong phân tích của mình, các nhà nghiên cứu đã đánh giá ba công cụ nổi bật - Chỉ số Độ Tuần hoàn Vật liệu (Material Circularity Indicator - MCI), Chỉ số Độ Tuần hoàn Toàn bộ Công trình (Whole Building Circularity Indicator - WBCI) và Đánh giá Vòng đời Sản phẩm Một lần Nhấp (One Click Life Cycle Assessment - LCA) - sử dụng cùng một nghiên cứu điển hình. Mặc dù cả ba đều nhằm định lượng độ tuần hoàn, nhưng chúng khác biệt rõ rệt về phạm vi và phương pháp luận. MCI và WBCI nhấn mạnh việc tái sử dụng vật liệu và khối lượng vòng đời, trong khi LCA Một lần Nhấp nổi bật bằng cách kết hợp các chỉ số tác động môi trường như lượng khí thải CO₂ vào khuôn khổ đánh giá của nó.

Nghiên cứu cho thấy rằng LCA Một lần Nhấp tạo ra điểm số tuần hoàn cao hơn các công cụ khác, đặc biệt đối với các vật liệu như thép và bê tông. Kết quả này phần lớn là do hệ thống trọng số của công cụ, hệ thống này gán giá trị cao hơn cho nội dung tái sử dụng và tái chế. Ngược lại, WBCI - mặc dù toàn diện hơn trong việc tính đến khả năng thích ứng thiết kế và tiềm năng tháo dỡ - chỉ cho thấy sự gia tăng khiêm tốn trong điểm số tuần hoàn, ngay cả trong các kịch bản có các tính năng tuần hoàn được tăng cường. Đáng chú ý, cả ba công cụ đều cho thấy độ nhạy không nhất quán đối với các cải tiến, làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về độ tin cậy và khả năng so sánh của chúng.

Bất chấp những khác biệt này, một kết quả đáng chú ý đã xuất hiện: trên tất cả các phương pháp, có một mối quan hệ nghịch đảo rõ ràng giữa độ tuần hoàn và tác động môi trường, đặc biệt là liên quan đến Tiềm năng Gây nóng Toàn cầu (Global Warming Potential - GWP). Ngay cả những lợi ích khiêm tốn trong độ tuần hoàn cũng liên quan đến việc giảm đáng kể lượng khí thải, nhấn mạnh tiềm năng của các chiến lược kinh tế tuần hoàn như là các đòn bẩy hiệu quả để giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Nghiên cứu này cho thấy một sự căng thẳng quan trọng ở cốt lõi của mối liên hệ giữa tự nhiên và con người: trong khi thiết kế tuần hoàn mang lại một con đường hướng tới sự bền vững, thì việc thiếu các chỉ số tiêu chuẩn hóa và dựa trên bằng chứng thực nghiệm làm suy yếu khả năng đo lường và hướng dẫn tiến bộ một cách hiệu quả của chúng ta. Nếu không có các công cụ đánh giá nhất quán và minh bạch, các nhà hoạch định chính sách có nguy cơ đưa ra các hành động dựa trên dữ liệu sai lệch. Thu hẹp khoảng cách này là điều cần thiết - không chỉ đối với ngành xây dựng mà còn đối với việc thúc đẩy một quá trình chuyển đổi rộng lớn hơn sang một nền kinh tế tái tạo và có trách nhiệm với môi trường [5].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Oluleye BI, et al. (2022). Circular economy research on building construction and demolition waste: a review of current trends and future research directions. Journal of Cleaner Production, 357, 131927. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.131927 

[3] Muñoz S, et al. (2024). Towards a holistic assessment of circular economy strategies: the 9R circularity index. Sustainable Production and Consumption, 47, 400-412. https://doi.org/10.1016/j.spc.2024.04.015 

[4] Mani S, et al. (2025). Inconsistencies revealed: A critical analysis of circular economy assessment methods for buildings. Resources, Conservation and Recycling, 218, 108203. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2025.108203 

[5] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267