Sóng, Rong và Kỳ quan: Biển cả và thủy động lực học định hình vườn ươm cá như thế nào?

Cô Cô Xanh

08-04-2025

The fish, indeed, grow very fast. If there isn’t enough feed, the two birds will bring back any suitable grass and veggies. Occasionally there might be crickets and worms, giving the fish some much-needed protein. In no time, the fish multiplied several times.

Trích “Joint Venture”; Wild Wise Weird [1]

Hiểu rõ những yếu tố tạo nên môi trường ươm giống hiệu quả cho cá non là điều thiết yếu để bảo tồn đa dạng sinh học biển và duy trì nghề cá bền vững [2]. Một nghiên cứu gần đây của Moustaka và cộng sự [3] đã khảo sát cách thức tương tác giữa thành phần sinh cảnh, cấu trúc cảnh quan biển (seascape configuration) và điều kiện thủy động lực (hydrodynamic conditions) ảnh hưởng đến quần thể cá non trong quần đảo Dampier nhiệt đới thuộc Tây Úc.

Trong ba năm, nhóm nghiên cứu đã thực hiện các khảo sát toàn diện tại các sinh cảnh rạn san hô, thảm tảo lớn (macroalgae beds) và rừng ngập mặn. Kết quả cho thấy thảm tảo lớn liên tục hỗ trợ mật độ và mức độ đa dạng cao nhất của cá non. Tuy nhiên, mỗi loại sinh cảnh—san hô, tảo lớn và rừng ngập mặn—đều chứa đựng các cộng đồng cá non đặc trưng riêng, với hơn một nửa số loài được ghi nhận chỉ xuất hiện trong một loại sinh cảnh duy nhất [3].

Trong số các yếu tố môi trường, điều kiện thủy động lực là một trong những yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất. Các địa điểm có dòng chảy mạnh thường có mật độ cá cao hơn nhưng lại có mức độ đa dạng phân loại (taxonomic diversity) thấp hơn. Điều này cho thấy trong khi một số loài phát triển mạnh ở môi trường có năng lượng cao, các loài khác lại bị loại trừ do các rào cản vật lý như khả năng bơi lội hoặc đặc điểm hình thái. Đáng chú ý, các biến thủy động lực như độ cao sóng và tốc độ dòng chảy là những chỉ báo vững chắc cho các mô hình cộng đồng, nhưng kém hiệu quả hơn khi dự đoán mật độ của từng loài riêng lẻ—những loài này phản ứng nhạy hơn với đặc điểm sinh cảnh cục bộ và sự hiện diện của loài ăn thịt.

Nghiên cứu cũng nhấn mạnh vai trò tinh tế của cấu hình cảnh biển (seascape configuration) trong việc hình thành các cộng đồng cá non. Ví dụ, các thảm tảo gần rạn san hô thường hỗ trợ các tập hợp loài có tính phân loại cao hơn, có thể là do kết nối sinh thái (ecological connectivity) và nguồn tài nguyên dồi dào hơn [4,5]. Ngược lại, mật độ cá non thường cao hơn ở các rạn san hô cô lập, có thể là do kết nối sinh cảnh bị hạn chế, từ đó làm giảm khả năng tiếp cận của loài ăn thịt và cung cấp nơi trú ẩn tạm thời [6,7].

Điều đặc biệt quan trọng là không có địa điểm nào duy trì đồng thời mật độ cao và độ đa dạng cao của cá non trong cả ba năm khảo sát. Sự biến động này nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố thời gian (temporal dynamics) trong việc xác định và quản lý các sinh cảnh ươm giống quan trọng.

Tổng thể, tồn tại một mạng lưới tương tác phức tạp giữa các lực lượng môi trường và yêu cầu sinh học trong hệ sinh thái biển nhiệt đới [8]. Để hỗ trợ hiệu quả cho các quần thể cá khỏe mạnh và có khả năng phục hồi, các nỗ lực bảo tồn cần vượt ra ngoài việc bảo vệ từng loại sinh cảnh riêng lẻ. Thay vào đó, các chiến lược cần bao quát toàn bộ bức tranh biển cả—bao gồm cả điều kiện thủy động lực và sự kết nối không gian—nhằm phản ánh đúng thực tế sinh thái mà cá non đang đối mặt. Cuối cùng, để nuôi dưỡng một mối quan hệ bền vững giữa con người và tự nhiên trong môi trường biển, các thực hành quản lý cần được điều chỉnh sao cho phù hợp với nhịp điệu tự nhiên và mối tương thuộc trong các hệ sinh thái ven biển [9].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/

[2] Beck MW, et al. (2001). The identification, conservation, and management of estuarine and marine nurseries for fish and invertebrates. Bioscience, 51(8), 633-641. https://doi.org/10.1641/0006-3568(2001)051[0633:TICAMO]2.0.CO;2 

[3] Moustaka M, et al. (2025). Hydrodynamic conditions and habitat configuration structure juvenile fish assemblages across a tropical seascape. Landscape Ecology, 40, 73. https://doi.org/10.1007/s10980-025-02084-2 

[4] van Lier JR, et al. (2018). Habitat connectivity and complexity underpin fish community structure across a seascape of tropical macroalgae meadows. Landscape Ecology, 33, 1287-1300. https://doi.org/10.1007/s10980-018-0682-4 

[5] Wilson SK, et al. (2014). Seasonal changes in habitat structure underpin shifts in macroalgae-associated tropical fish communities. Marine Biology, 161, 2597-2607. https://doi.org/10.1007/s00227-014-2531-6 

[6] Stier AC, Osenberg CW. (2010). Propagule redirection: habitat availability reduces colonization and increases recruitment in reef fishes. Ecology, 91(10), 2826-2832. https://doi.org/10.1890/09-1993.1 

[7] Jones GP, et al. (2020). Isolation promotes abundance and species richness of fishes recruiting to coral reef patches. Marine Biology, 167, 167. https://doi.org/10.1007/s00227-020-03772-0 

[8] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Further on informational quanta, interactions, and entropy under the granular view of value formation. https://philpapers.org/rec/VUOARN 

[9] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267