Năng lượng sạch hơn, giá ổn định hơn? Nghiên cứu mới tìm ra câu trả lời bất ngờ

Mỏ Rộng Xanh

14-04-2025

On the first day of cultivation, the Kingfisher was cautious; the night before, he had had a meal of fish four times more than usual. Still, the sensation of hunger came at night, reminding him of the time he just started to do planning […]

Trích “No-Fish Dietary”; Wild Wise Weird [1]

Khi châu Âu thúc đẩy cam kết chuyển sang các nguồn năng lượng sạch hơn, ngày càng có nhiều câu hỏi được đặt ra về rủi ro kinh tế của quá trình này—đặc biệt trong bối cảnh khủng hoảng [2]. Cú sốc giá năng lượng năm 2021–2022, xuất phát từ căng thẳng địa chính trị và giá khí đốt tự nhiên tăng vọt, đã làm dấy lên lo ngại rằng một hệ thống điện khử carbon có thể khiến các quốc gia dễ bị tổn thương hơn trước biến động giá cả [3–5]. Một nghiên cứu mới được công bố trên Nature Sustainability đã cung cấp những hiểu biết quan trọng về mối quan tâm cấp bách này [6].

Nhóm nghiên cứu đã phát triển một chỉ số tổn thương mới nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của biến động giá khí đốt tự nhiên đến giá điện bán buôn tại 24 quốc gia châu Âu. Trái với nhiều giả định phổ biến, nghiên cứu cho thấy những quốc gia có hệ thống điện được khử carbon nhiều hơn—tức là phụ thuộc chủ yếu vào các nguồn không phát thải như thủy điện và điện hạt nhân—không hề dễ tổn thương hơn trước các cú sốc giá khí đốt.

Tuy nhiên, bức tranh trở nên phức tạp hơn khi nói đến các nguồn năng lượng tái tạo gián đoạn (intermittent renewable energy – IRE) như điện gió và điện mặt trời. Dù là trụ cột của quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, các công nghệ này phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và thường cần nhà máy điện khí đốt làm nguồn dự phòng khi thiếu gió hoặc ánh nắng. Kết quả là các quốc gia có tỷ lệ IRE cao hơn có phần nhạy cảm hơn với biến động giá khí đốt, làm nổi bật nhu cầu phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng và tăng cường tính linh hoạt của lưới điện.

Quan trọng hơn, nghiên cứu chỉ ra rằng mức độ tổn thương trước cú sốc giá khí đốt khác nhau đáng kể giữa các quốc gia, phản ánh sự đa dạng trong cơ cấu năng lượng của từng nước. Điều này cho thấy một chính sách giá trần chung trên toàn EU có thể không hiệu quả. Thay vào đó, cần các chính sách thiết kế riêng cho từng quốc gia, phù hợp với bối cảnh năng lượng cụ thể, để bảo vệ người tiêu dùng và bảo đảm quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.

Tóm lại, khử carbon không nhất thiết đồng nghĩa với mất ổn định giá cả. Với kế hoạch hợp lý và danh mục năng lượng carbon thấp đa dạng, các quốc gia hoàn toàn có thể đạt được cả mục tiêu khí hậu lẫn an ninh năng lượng.

Nghiên cứu này nhấn mạnh mối liên hệ chặt chẽ giữa bền vững môi trường và phúc lợi con người [7,8]. Nó bác bỏ sự đối lập sai lầm giữa năng lượng sạch và khả năng chống chịu kinh tế, cho thấy một quá trình chuyển đổi năng lượng được quản lý tốt có thể bảo vệ cả hành tinh và con người. Đảm bảo một tương lai năng lượng công bằng và ổn định đòi hỏi không chỉ đổi mới công nghệ, mà còn là thiết kế chính sách tinh tế, phù hợp với từng bối cảnh địa phương.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Editorial. (2022). Europe must not backslide on climate action despite war in Ukraine. Nature, 607(7917), 8. https://www.nature.com/articles/d41586-022-01820-x 

[3] Council of the European Union. (2022). Proposal for a council regulation establishing a market correction mechanism to protect citizens and the economy against excessively high prices. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52022PC0668 

[4] Council of the European Union. (2023). Council reaches agreement on parts of electricity market reform. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2023/06/19/council-reaches-agreement-on-parts-of-electricity-market-reform/ 

[5] Council of the European Union. (2023). Reform of electricity market design: Council reaches agreement. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2023/10/17/reform-of-electricity-market-design-council-reaches-agreement/ 

[6] Bajo-Buenestado R, et al. (2025). Decarbonization and electricity price vulnerability. Nature Sustainability, 8, 170-181. https://www.nature.com/articles/s41893-024-01502-8 

[7] Ho MT, Nguyen DH. (2025). Of Kingfisher and Man. https://philarchive.org/rec/HOOKAW 

[8] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267