Nông dân vùng Flanders đánh giá về các chính sách nông nghiệp xanh mới của châu Âu

Gà Sáy

06-04-2025

On certain days, Kingfisher would be more hungry than usual, and seeing plenty of fish, eating one now wouldn’t hurt. If he eats a carp now, by the end of the season, if there are ten left, Stork would have eight of them.

Trích “Joint Venture”; Wild Wise Weird [1]

Trong khuôn khổ cải cách Chính sách Nông nghiệp Chung (Common Agricultural Policy – CAP) của Liên minh châu Âu giai đoạn 2023–2027, các kế hoạch sinh thái (eco-schemes) mới đã được giới thiệu nhằm khuyến khích thực hành canh tác bền vững hơn về mặt môi trường [2,3]. Đây là các hợp đồng ngắn hạn linh hoạt trong một năm, được thiết kế để bổ sung cho các biện pháp nông nghiệp-môi trường-khí hậu (agri-environment-climate measures -AECMs) dài hạn và thường đòi hỏi nhiều cam kết hơn. Một nghiên cứu gần đây của Anougmar và cộng sự [4] đã khảo sát cách các nông dân vùng Flanders (Bỉ) cảm nhận về những thay đổi chính sách này, qua đó cung cấp cái nhìn sâu sắc về ưu tiên, đánh đổi và các hệ lụy chính sách rộng hơn.

Nghiên cứu dựa trên hai thí nghiệm lựa chọn rời rạc (discrete choice experiments - DCEs) được tiến hành với 360 nông dân có kinh nghiệm trước đó với AECMs, nhằm so sánh mức độ ưa thích giữa kế hoạch sinh thái và AECMs trong hai mô hình hợp đồng: dựa trên hành động (action-based) và dựa trên kết quả (result-based). Các tình huống mô phỏng liên quan đến quản lý đồng cỏ, trong đó các yếu tố chính được điều chỉnh bao gồm giới hạn sử dụng đầu vào (phân bón và thuốc diệt cỏ), mức độ linh hoạt của hợp đồng và mức bồi hoàn tài chính.

Kết quả cho thấy sự do dự chung của nông dân khi tham gia vào các chương trình nông nghiệp–môi trường mang tính tự nguyện. Tuy nhiên, họ thể hiện xu hướng ưa thích eco-schemes hơn so với các AECMs dài hạn và nghiêm ngặt—đặc biệt là dưới mô hình hợp đồng dựa trên kết quả, nơi việc chi trả dựa vào hiệu quả sinh thái thực tế thay vì chỉ tuân thủ các thực hành định sẵn. Nông dân đặc biệt coi trọng tính linh hoạt của hợp đồng, đặc biệt trong khâu giám sát và tuân thủ, đồng thời thể hiện sự phản đối mạnh mẽ với các quy định cấm sử dụng hoàn toàn phân bón và thuốc diệt cỏ [4].

Một phát hiện quan trọng khác là sự dị biệt lớn trong sở thích của các nhóm nông dân. Những người trẻ tuổi, thuộc các hộ gia đình đông thành viên hoặc đang thực hành/quan tâm đến canh tác hữu cơ tỏ ra cởi mở hơn với cả eco-schemes lẫn AECMs—đặc biệt khi mức bồi hoàn được đánh giá là hợp lý. Ngược lại, các nông hộ quy mô lớn và ít cam kết với thực hành môi trường có xu hướng từ chối các chương trình yêu cầu hạn chế đầu vào nghiêm ngặt hoặc cam kết dài hạn.

Mặc dù eco-schemes hấp dẫn hơn đối với nhiều nông dân nhờ sự đơn giản, linh hoạt và ngắn hạn, khả năng tạo ra lợi ích môi trường lâu dài của chúng vẫn chưa rõ ràng. Khác với AECMs—vốn có thể đóng góp đáng kể vào bảo tồn đa dạng sinh học nếu được thực hiện trên quy mô và thời gian đủ lớn—eco-schemes có thể chỉ mang lại lợi ích sinh thái hạn chế, đặc biệt nếu chúng làm giảm sự tham gia vào các chương trình AECM tham vọng hơn.

Tổng thể, nghiên cứu nhấn mạnh sự cân bằng mong manh giữa thiết kế chính sách môi trường hiệu quả và việc điều chỉnh theo thực tiễn của nông dân. Dù linh hoạt và hỗ trợ tài chính là yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự tham gia, thành công sinh thái lâu dài vẫn phụ thuộc vào những cam kết môi trường mang tính liên tục và có mục tiêu rõ ràng. Nếu eco-schemes dần thay thế các AECMs nghiêm ngặt hơn, mối liên kết giữa chính sách nông nghiệp và quản trị môi trường—human–nature nexus—có thể bị suy yếu [5]. Để hướng tới một tương lai nông thôn thực sự bền vững, chính sách cần đồng thời phản ánh thực tế của nông dân và duy trì các mục tiêu môi trường đầy tham vọng.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/

[2] Münch A, et al. (2023). Research for AGRI Committee – Comparative analysis of the CAP Strategic Plans and their effective contribution to the achievement of the EU objectives. European Parliament. https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/IPOL_STU(2023)747255 

[3] European Commission. (2024). The common agricultural policy: 2023-27. European Commission. https://agriculture.ec.europa.eu/common-agricultural-policy/cap-overview/cap-2023-27_en 

[4] Anougmar S, et al. (2025). Could the new eco schemes replace the long-known agri-environmental measures? Evidence from two labeled discrete choice experiments. Land Use Policy, 153, 107525. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2025.107525 

[5] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267