Khói xe và ung thư buồng trứng: Cảnh báo sức khỏe ẩn sau ô nhiễm đô thị

Nhàn Bụng Đen

22-04-2025

Smoke flies out from the cave, even faintly, but it is enough to make Kingfisher squeamish and almost blackout.

Trích “A Shocking Secret”; Wild Wise Weird [1]

Bên cạnh tắc nghẽn giao thông và tiếng ồn đô thị còn tồn tại một mối đe dọa ít thấy nhưng sâu sắc hơn – ô nhiễm không khí liên quan đến các nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng [2]. Một nghiên cứu gần đây công bố trên Environmental Health Perspectives đã xác định mối liên hệ đáng kể giữa ô nhiễm không khí do giao thông (traffic-related air pollutants) và nguy cơ gia tăng mắc ung thư buồng trứng—một trong những loại ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất ở phụ nữ [3].

Dựa trên dữ liệu từ hơn 40.000 người tham gia nghiên cứu Sister Study, các nhà khoa học ghi nhận rằng cứ mỗi 5 phần tỷ (parts per billion, viết tắt là ppb) gia tăng nồng độ nitrogen dioxide (NO₂)—một chỉ dấu của khí thải xe—thì nguy cơ mắc ung thư buồng trứng tăng từ 17% đến 21% [3]. NO₂, sản phẩm phụ của khí thải giao thông, mang theo hỗn hợp các hợp chất gây ung thư (carcinogenic compounds) và chất gây rối loạn nội tiết (endocrine-disrupting compounds) có thể góp phần vào quá trình phát triển ung thư [4,5].

Trong khi bụi mịn (PM2.5) và ôzôn (ozone) không cho thấy mối liên hệ rõ ràng với ung thư buồng trứng trên toàn bộ nhóm nghiên cứu, một mẫu hình đáng chú ý đã xuất hiện: phơi nhiễm PM2.5 ở giai đoạn tiền mãn kinh có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh cao gấp gần ba lần. Điều này gợi ý rằng tiếp xúc với ô nhiễm không khí ở giai đoạn đầu đời có thể làm tăng độ nhạy cảm với bệnh tật về sau [3]. Một điểm mạnh quan trọng của nghiên cứu là việc theo dõi chi tiết lịch sử nơi ở của người tham gia trong gần một thập kỷ, cho phép đánh giá chính xác mức độ phơi nhiễm ô nhiễm lâu dài.

Những phát hiện này làm nổi bật mối liên hệ phức tạp giữa sức khỏe con người và điều kiện môi trường được định hình bởi quá trình đô thị hóa hiện đại [6]. Khi khí thải giao thông tiếp tục thấm vào cuộc sống hàng ngày, chúng tạo ra các chi phí sức khỏe tiềm ẩn, ảnh hưởng nặng nề đến các nhóm dân cư dễ bị tổn thương, bao gồm cả những người có yếu tố di truyền bất lợi (genetic predispositions) [7].

Giảm thiểu các rủi ro này đòi hỏi nhiều hơn sự nhận thức trong lâm sàng; nó đòi hỏi các chính sách môi trường chủ động, tập trung vào việc giảm phát thải và tái thiết kế đô thị. Mặc dù những biện pháp này có thể cần đầu tư tài chính ban đầu, nhưng chúng là cần thiết để giảm bớt gánh nặng y tế lâu dài và bảo vệ sức khỏe cộng đồng trong một thế giới ngày càng công nghiệp hóa.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Schmidt S. (2024). The tailpipe’s tale: Traffic-related air pollutants and ovarian cancer risk. Environmental Health Perspectives, 132, 124001. https://doi.org/10.1289/EHP16350 

[3] Ish JL, et al. (2024). Outdoor air pollution exposure and ovarian cancer incidence in a United States–wide prospective cohort study. Environmental Health Perspectives, 132, 107701. https://doi.org/10.1289/EHP14729 

[4] NTP. (2019). NTP Monograph on the Systematic Review of Traffic-Related Air Pollution and Hypertensive Disorders of Pregnancy. National Toxicology Program.

[5] Grosse Y, et al. (2019). Development of a database on tumors and tumor sites in humans and in experimental animals for Group 1 agents identified through volume 109 of the IARC Monographs. Journal of Toxicology and Environmental Health, Part B, 22, 237-243. https://doi.org/10.1080/10937404.2019.1642601. 

[6] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44

[7] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267