Giáo dục môi trường từ rừng: Lợi ích chưa được đánh giá đúng mức và bài học từ bang Saxony, Đức

Kẹp Kim

25-04-2025

At a high level of knowledge, learning naturally has to be paired with practice.

Trích “Bird Village Economics”; Wild Wise Weird (2024)

Rừng không chỉ cung cấp gỗ và điều hòa khí hậu — chúng còn mang lại các dịch vụ hệ sinh thái văn hóa quan trọng, như giáo dục môi trường, giúp nâng cao nhận thức sinh thái và thúc đẩy hành vi bền vững [1,2]. Tuy nhiên, dịch vụ này vẫn là một trong những dịch vụ ít được đánh giá nhất trong các nghiên cứu về hệ sinh thái [3]. Nhằm khắc phục thiếu sót này, Tiemann và Ring [4] đã thực hiện một phân tích toàn diện nhằm lượng hóa và lập bản đồ khả năng tiếp cận giáo dục môi trường liên quan đến rừng tại bang Saxony, Đức.

Nghiên cứu đã đánh giá 13 cơ sở giáo dục do Cơ quan Lâm nghiệp Bang Saxony vận hành, sử dụng phân tích không gian để xác định khả năng tiếp cận trong vòng 90 phút di chuyển bằng cả phương tiện cá nhân và giao thông công cộng. Kết quả cho thấy sự chênh lệch rõ rệt: trong khi 100% dân số Saxony có thể tiếp cận các cơ sở này bằng ô tô, chỉ 43,7% có thể tiếp cận bằng phương tiện công cộng. Sự bất bình đẳng địa lý cũng được ghi nhận, với khả năng tiếp cận cao tập trung quanh Dresden và Leipzig, trong khi khu vực Region Chemnitz lại có mức độ bao phủ tối thiểu.

Bằng cách tích hợp góc nhìn dựa trên nguồn cung vào bản đồ chức năng rừng truyền thống (forest function mapping – FFM), nghiên cứu này đã mở rộng hiểu biết một cách toàn diện hơn về cách rừng hỗ trợ phúc lợi con người ngoài các giá trị kinh tế. Việc xác định các khoảng trống trong dịch vụ cung cấp hướng dẫn giá trị cho các nhà hoạch định chính sách và cơ quan lâm nghiệp trong việc tối ưu hóa vị trí của các cơ sở giáo dục mới, đặc biệt ở những khu vực chưa được phục vụ đầy đủ. Ngoài ra, nghiên cứu cũng nhấn mạnh sự mất cân bằng giữa giá trị công cộng do các dịch vụ lâm nghiệp bang cung cấp và sự thiếu hụt cơ chế bồi hoàn tài chính tương ứng, kêu gọi cải thiện các cơ chế hỗ trợ [4].

Giáo dục môi trường không chỉ làm phong phú thêm kiến thức cá nhân mà còn thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng vào công tác bảo vệ môi trường [5,6]. Tuy nhiên, hạn chế trong khả năng tiếp cận bằng giao thông công cộng đặt ra những lo ngại về công bằng xã hội và tính bền vững trong di chuyển. Việc thu hẹp những khoảng cách này đòi hỏi các nỗ lực quy hoạch phối hợp nhằm đảm bảo lợi ích từ giáo dục môi trường rừng được phân bổ công bằng, đồng thời phù hợp với các mục tiêu khí hậu và tối ưu hóa chi phí [7].

Tài liệu tham khảo

[1] Grammatikopoulou I, Vačkářová D. (2021). The value of forest ecosystem services: A meta-analysis at the European scale and application to national ecosystem accounting. Ecosystem Services, 48, 101262. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2021.101262 

[2] Hansen k, Malmaeus M. (2016). Ecosystem services in Swedish forests. Scandinavian Journal of Forest Research, 31, 626-640. https://doi.org/10.1080/02827581.2016.1164888 

[3] Acharya RP, et al. (2019). Global trend of forest ecosystem services valuation – an analysis of publications. Ecosystem Services, 39, 100979. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2019.100979

[4] Tiemann A, Ring I. (2025). Quantifying and mapping forest-related environmental education and training in Saxony, Germany. Ecosystem Services, 73, 101719. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2025.101719

[5] Ho MT, Vuong QH. (2025). Five premises to understand human–computer interactions as AI is changing the world. AI & Society, 40, 1161-1162. https://doi.org/10.1007/s00146-024-01913-3 

[6] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267

[7] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44