Cây ăn quả và bữa ăn lành mạnh: Vai trò then chốt của cây xanh trong an ninh dinh dưỡng ở nông thôn Malawi

Ngan Cánh Trắng

19-04-2025

To ensure the health of the prophet of the Bird Village, the disciples scrambled to make preparation: nutritious vegetables, mashed cornmeal, soft rice, herbs, etc.

Trích“No-Fish Dietary”; Wild Wise Weird [1]

Tại vùng nông thôn Malawi, việc trồng cây trên đất nông nghiệp không chỉ mang lại lợi ích môi trường—mà còn góp phần cải thiện chế độ ăn uống của các hộ gia đình. Một nghiên cứu dài hạn mới của Hall và cộng sự [2] cho thấy các hộ có trồng cây ăn quả trên nông trại tiêu thụ nhiều rau quả hơn so với những hộ không có cây. Dựa trên dữ liệu 10 năm từ khảo sát Living Standards Measurement Study của Ngân hàng Thế giới, nghiên cứu phát hiện các hộ có cây ghi nhận mức tiêu thụ rau tăng 3%, và với mỗi loài cây ăn quả bổ sung, lượng trái cây tiêu thụ tăng thêm 5%.

Trong khi các cuộc tranh luận toàn cầu về an ninh lương thực thường xoay quanh lượng calo, nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của chất lượng dinh dưỡng—đặc biệt là lượng vi chất từ trái cây và rau. Cây xanh đóng vai trò độc đáo trong việc cải thiện dinh dưỡng, không chỉ thông qua cung cấp thực phẩm trực tiếp, mà còn nhờ khả năng cải thiện hệ sinh thái canh tác: tăng độ phì nhiêu đất, giữ nước tốt hơn, và tăng cường thụ phấn [3,4]. Ngoài ra, với bộ rễ ăn sâu, cây có thể chịu hạn tốt hơn, trở thành nguồn thực phẩm ổn định khi mùa màng hàng năm thất bại.

Nghiên cứu xác định nhiều con đường qua đó cây xanh ảnh hưởng đến chế độ ăn. “Con đường tiêu thụ trực tiếp” là rõ ràng nhất—nhiều hộ ăn trái cây từ chính cây nhà mình. Tuy nhiên, “con đường sinh thái nông nghiệp” cũng đóng vai trò quan trọng: các nông trại có đa dạng cây trồng cao hơn thường có cơ cấu cây trồng phong phú hơn, từ đó liên quan đến kết quả dinh dưỡng tốt hơn. Đáng chú ý, “con đường thu nhập”—tức bán sản phẩm cây để mua thực phẩm—không được dữ liệu ủng hộ. Thay vào đó, các hộ có cây thường dựa vào sản phẩm tự trồng hơn là mua từ thị trường.

Dù có những lợi ích rõ rệt, nghiên cứu cũng ghi nhận xu hướng đáng lo ngại: từ 2010 đến 2020, mức tiêu thụ trái cây và rau trên toàn mẫu khảo sát giảm mạnh—lần lượt 42% và 25%. Điều này cho thấy các áp lực mang tính hệ thống như biến đổi khí hậu, mất rừng, giá thực phẩm tăng và thay đổi thói quen ăn uống đang làm xói mòn những tiến bộ dinh dưỡng [5,6].

Thúc đẩy đa dạng cây trồng trên nông trại có thể là một chiến lược tiết kiệm chi phí để hỗ trợ dinh dưỡng, đa dạng sinh học và khả năng chống chịu khí hậu. Tuy nhiên, cần giải quyết các rào cản như quyền sử dụng đất, chi phí chăm sóc cây, và tính mùa vụ. Các chính sách khuyến khích trồng các loài thu hoạch luân phiên và bảo vệ cây hiện có khỏi bị khai thác quá mức là điều kiện cần cho tác động lâu dài [7].

Tựu trung, cây xanh không chỉ là tài sản nông nghiệp—chúng là mắt xích quan trọng giữa hệ sinh thái và sức khỏe con người. Việc bảo vệ và trồng thêm cây không chỉ tốt cho đất, mà còn tốt cho những người sống nhờ vào đất [8,9].

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Hall, C. M., et al. (2025). Trees on farms improve dietary quality in rural Malawi. Conservation Letters, 18(1), e13061. https://doi.org/10.1111/conl.13061

[3] Gergel SE, et al. (2020). Conceptual links between landscape diversity and diet diversity: A roadmap for transdisciplinary research. Bioscience, 70, 563-575.

[4] Vansant EC, et al. (2022). What are the links between tree-based farming and dietary quality for rural households? A review of emerging evidence in low-and middle-income countries. People and Nature, 4, 296-311.

[5] Hall CM, et al. (2022). Deforestation reduces fruit and vegetable consumption in rural Tanzania. PNAS, 119, e2112063119. https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2112063119 

[6] Gilbert R, et al. (2019). Are Malawian diets changing? An assessment of nutrient consumption and dietary patterns using household-level evidence from 2010/11 and 2016/17 (Vol. 30). International Food Policy Research Institute.

[7] McMullin S, et al. (2019). Developing fruit tree portfolios that link agriculture more effectively with nutrition and health: A new approach for providing year-round micronutrients to smallholder farmers. Food Security, 11, 1355-1372. https://doi.org/10.1007/s12571-019-00970-7 

[8] Vuong QH. (2018). The (ir)rational consideration of the cost of science in transition economies. Nature Human Behaviour, 2, 5. https://www.nature.com/articles/s41562-017-0281-4 

[9] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267