Chi phí dinh dưỡng không chỉ là một con số trung bình: Bài học từ dữ liệu địa phương hóa

Khát Nước

22-04-2025

– Wherever there is food, there is freedom!

Trích “Dream”; Wild Wise Weird [1]

Những nỗ lực giảm suy dinh dưỡng ngày càng dựa vào các ước tính quốc gia về chi phí ăn uống để xây dựng chính sách và theo dõi tiến độ các mục tiêu toàn cầu. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây của Klemm và cộng sự [2] lập luận rằng các giá trị trung bình quốc gia có nguy cơ che khuất những bất bình đẳng quan trọng về địa lý và nhân khẩu học. Sử dụng dữ liệu từ sáng kiến Fill the Nutrient Gap (FNG) ở 26 quốc gia, các tác giả chứng minh rằng cả vị trí địa lý lẫn giai đoạn vòng đời đều ảnh hưởng mạnh mẽ đến chi phí tiếp cận chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.

Nghiên cứu đã so sánh các ước tính quốc gia từ FNG với dữ liệu từ dự án Food Prices for Nutrition (FPN). Trong khi chi phí của chế độ ăn đủ năng lượng khá tương đồng giữa hai phương pháp, chi phí cho chế độ ăn đủ dinh dưỡng chỉ cho thấy mức tương quan vừa phải, phản ánh sự khác biệt quan trọng trong phương pháp luận và dữ liệu đầu vào [2]. Đáng chú ý, phương pháp FNG tích hợp dữ liệu giá thực phẩm ở cấp địa phương và mô hình hóa chế độ ăn cho một hộ gia đình tổng hợp, đại diện cho các nhu cầu sinh lý khác nhau như trẻ em, thiếu nữ vị thành niên, phụ nữ đang cho con bú và nam giới trưởng thành.

Nghiên cứu cũng phát hiện rằng thiếu nữ vị thành niên thường xuyên phải đối mặt với chi phí cao nhất để đạt được chế độ ăn đủ dinh dưỡng, chủ yếu do nhu cầu vi chất dinh dưỡng (micronutrient requirements) cao hơn so với nhu cầu năng lượng. Ví dụ, thiếu nữ cần lượng sắt gấp ba lần so với nam giới trưởng thành tính trên mỗi calo tiêu thụ, khiến chế độ ăn của họ trở nên đặc biệt đắt đỏ trong những môi trường mà thực phẩm giàu dinh dưỡng khan hiếm hoặc đắt đỏ [3,4]. Ngoài ra, sự khác biệt chi phí trong cùng một quốc gia có thể lớn tương đương hoặc thậm chí vượt mức chênh lệch giữa các quốc gia, cho thấy tầm quan trọng của dữ liệu địa phương hóa.

Những hệ quả chính sách là rất lớn. Tại các quốc gia như Myanmar, Indonesia và Philippines, các phát hiện từ FNG cấp vùng đã được sử dụng để thiết kế các can thiệp mục tiêu, như giỏ thực phẩm tăng cường dinh dưỡng, chương trình bữa ăn học đường thích ứng theo vùng và mạng lưới an sinh xã hội nhằm giải quyết chênh lệch khả năng chi trả [5,6]. Các nghiên cứu trường hợp này minh họa giá trị thực tiễn của dữ liệu chi tiết trong việc xây dựng chính sách dinh dưỡng tập trung vào công bằng.

Nghiên cứu này làm nổi bật mối liên kết chặt chẽ giữa nhu cầu sinh học, điều kiện môi trường và khả năng tiếp cận kinh tế. Việc đáp ứng đủ dinh dưỡng không chỉ phụ thuộc vào sản phẩm của hệ sinh thái, mà còn phụ thuộc vào ai cần, họ sống ở đâu, và họ có thể chi trả bao nhiêu [7,8]. Các nhà hoạch định chính sách cần nhận thức rõ sự phức tạp này để quyền được dinh dưỡng đầy đủ trở thành hiện thực cho tất cả mọi người, chứ không chỉ dừng lại ở mức trung bình.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Klemm J, et al. (2025). Subnational and lifecycle-specific estimates of diet costs support nutrition-sensitive policies and programmes. Global Food Security, 45, 100838. https://doi.org/10.1016/j.gfs.2025.100838

[3] FAO/WHO/UNU. (2002). Protein and amino acid requirements in human nutrition. Joint FAO/WHO/UNU Expert Consultation.

[4] WHO/FAO. (2004). Vitamin and mineral requirements in human nutrition. WHO/FAO.

[5] Knight F, et al. (2024). “Fill the Nutrient Gap” diet modelling and situation analysis contributes to multisectoral policy and programme decision-making. Global Food Security, 41, 100756. https://doi.org/10.1016/j.gfs.2024.100756 

[6] World Food Programme. (2018). Fill the nutrient gap Philippines Summary Report. World Food Programme. https://www.wfp.org/publications/2018-fill-nutrient-gap-philippines-summary-report 

[7] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44

[8] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267