Biến rác thải thành tài nguyên: Hướng đi mới cho nuôi trồng thủy sản bền vững

Bồ Câu Nâu

22-04-2025

The fish in the pond, aiming to counteract Kingfisher’s increasing fishing efficiency, would add several Taboo Fish into the pond. This fish, almost identical to the others except for azure whiskers, was poisonous. If Kingfisher grasped Taboo Fish, he would lose his claws within two days and his beak within three. If he ingested this fish, he would suffer a fatal stomach rupture within an hour. With Taboo Fish present, Kingfisher could no longer fish carelessly.

Trích “Taboo Fish”; Wild Wise Weird [1]

Nhu cầu toàn cầu về cá và giáp xác ngày càng tăng đang tạo ra áp lực lớn lên hệ thống nuôi trồng thủy sản truyền thống, làm lộ rõ những giới hạn kinh tế và môi trường của mô hình này. Để đáp ứng thách thức đó, nhiều thực hành sáng tạo đang xuất hiện nhằm nâng cao tính bền vững và giảm chi phí sản xuất. Một tổng quan gần đây của Sulaiman và cộng sự [2] đã khám phá một giải pháp đầy hứa hẹn: tích hợp rác thải trái cây vào hệ thống công nghệ biofloc (biofloc technology systems).

Rác thải trái cây—thường được coi là gánh nặng xử lý—thực chất chứa nhiều dưỡng chất, hợp chất hoạt tính sinh học và các prebiotics. Khi được bổ sung vào thức ăn thủy sản, các phụ phẩm như vỏ chuối , vỏ cam và hạt nho đã cho thấy khả năng cải thiện tốc độ tăng trưởng, chức năng miễn dịch và tỷ lệ sống ở các loài như cá rô phi sông Nile và tôm [3,4]. Đáng chú ý, cá được nuôi với chế độ ăn bổ sung rác thải trái cây có hồ sơ sinh lý khỏe mạnh hơn, gan và ruột trong tình trạng bình thường, và các chỉ số huyết học được cải thiện [5,6].

Không chỉ mang lại lợi ích dinh dưỡng, phương pháp này còn giải quyết những vấn đề môi trường cấp bách. Tái sử dụng rác thải nông nghiệp giúp giảm ô nhiễm bãi rác, hạn chế phát thải methane, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu thức ăn truyền thống đắt đỏ. Trong hệ thống biofloc—nơi cộng đồng vi sinh vật tái chế chất thải thành dưỡng chất sử dụng được—việc bổ sung rác thải trái cây còn giúp tối ưu hóa hệ số chuyển đổi thức ăn và cải thiện chất lượng nước, đưa ngành nuôi trồng thủy sản tiến gần hơn với nguyên lý kinh tế tuần hoàn [2].

Tuy nhiên, việc ứng dụng rác thải trái cây cũng đi kèm những thách thức, bao gồm tính thời vụ, sự biến động dinh dưỡng và nguy cơ ô nhiễm. Điều này đòi hỏi quy trình chế biến, lưu trữ và kiểm soát chất lượng tiêu chuẩn hóa nhằm đảm bảo độ an toàn và nhất quán khi áp dụng ở quy mô lớn.

Cách tiếp cận này là minh chứng cho sự gắn kết chặt chẽ giữa hoạt động của con người và hệ thống tự nhiên. Bằng cách biến rác thải trái cây thành nguồn lực giá trị trong nuôi trồng thủy sản, chúng ta có thể tăng cường an ninh lương thực, thúc đẩy quản lý môi trường và giảm chi phí sản xuất—đặc biệt mang lại lợi ích cho các hộ nuôi ở những vùng có nguồn lực hạn chế [7,8].

Việc tận dụng rác thải trái cây trong thức ăn thủy sản dưới mô hình công nghệ biofloc không chỉ mở ra hướng đi triển vọng cho nuôi trồng thủy sản bền vững, mà còn chứng minh rằng quản lý chất thải sáng tạo có thể tạo ra giá trị kinh tế trong khi vẫn bảo vệ cân bằng sinh thái—củng cố tầm quan trọng của việc tích hợp các giải pháp dựa trên thiên nhiên vào hệ thống sản xuất lương thực hiện đại.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Sulaiman MA, et al. (2025). Assessment of fruit waste as feed additives in aquafeed for growth performance and health benefits of fishes under biofloc technology. Reviews in Aquaculture, 17, e70000. https://doi.org/10.1111/raq.70000

[3] Ramírez-Bolaños S, et al. (2023). Assessing the growth and physiological performance of juvenile Tilapia (Oreochromis niloticus) with the inclusion of new banana by-products in starter diets. Aquaculture Reports, 28, 101453. https://doi.org/10.1016/j.aqrep.2022.101453 

[4] Kari ZA, et al. (2023). Recent advances, challenges, opportunities, product development and sustainability of main agricultural wastes for the aquaculture feed industry - A review. Annals of Animal Science, 23, 25-38. https://doi.org/10.2478/aoas-2022-0082 

[5] Qiang J, et al. (2019). Effects of dietary supplementation with apple peel powder on the growth, blood and liver parameters, and transcriptome of genetically improved farmed Tilapia (GIFT, Oreochromis niloticus). PLoS ONE, 14, e0224995. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0224995 

[6] Bhatt S, Gupta M. (2023). Dietary fiber from fruit waste as a potential source of metabolites in maintenance of gut milieu during ulcerative colitis: A comprehensive review. Food Research International 164, 112329. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2022.112329 

[7] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44

[8] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267