Arsen trong nước giếng: Khi giáo dục cộng đồng trở thành lá chắn bảo vệ sức khỏe

Cu Xanh Khoang Cổ

22-04-2025

At a high level of knowledge, learning naturally has to be paired with practice.

Trích “Bird Village Economics”; Wild Wise Weird [1]

Tại các vùng nông thôn New England, sự hiện diện tự nhiên của arsen (arsenic) trong đá nền tạo ra một mối đe dọa âm thầm nhưng nghiêm trọng đối với các hộ gia đình phụ thuộc vào giếng nước tư nhân. Khác với hệ thống cấp nước công cộng được quản lý bởi cơ quan chức năng, người sử dụng giếng tư phải tự chịu trách nhiệm giám sát chất lượng nước. Mặc dù nguy cơ sức khỏe từ phơi nhiễm arsen—bao gồm tăng nguy cơ ung thư, bệnh tim mạch và các vấn đề phát triển—đã được ghi nhận rộng rãi, chỉ 56% cư dân Maine sử dụng giếng tư cho biết họ đã kiểm tra nước của mình [2,3].

Để lấp đầy khoảng trống nguy hiểm này, sáng kiến khoa học cộng đồng All About Arsenic đã được triển khai. Chương trình này trao quyền cho học sinh tại Maine và New Hampshire tham gia trực tiếp vào bảo vệ sức khỏe cộng đồng bằng cách thu thập và phân tích mẫu nước từ nhà mình và khu vực lân cận. Từ năm 2016 đến 2022, học sinh đã thu thập 3.070 mẫu nước, phát hiện rằng gần 24% số mẫu vượt quá ngưỡng an toàn arsen của bang New Hampshire là 5 phần tỷ (parts per billion, viết tắt là ppb), và 14,8% vượt quá giới hạn tối đa 10 ppb của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (U.S. Environmental Protection Agency) [4].

Tác động của chương trình vượt xa việc thu thập dữ liệu. Sáng kiến đã nâng cao nhận thức của các hộ gia đình, thúc đẩy nhiều người lắp đặt hoặc cải thiện hệ thống lọc arsen (arsenic filtration systems). Ngoài ra, lượng dữ liệu thu thập được đã hơn gấp đôi số liệu công khai về ô nhiễm arsen tại một số cộng đồng—một thành tựu mà các cơ quan y tế bang đã phải nỗ lực trong nhiều thập kỷ [5].

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng quy mô ô nhiễm nước trên toàn cầu đã vượt quá khả năng xử lý của các cơ quan quản lý đơn lẻ. Những nỗ lực do cộng đồng dẫn dắt, như All About Arsenic, đóng vai trò bắc cầu bằng cách thúc đẩy sự tham gia của công chúng và các biện pháp bảo vệ sức khỏe chủ động. Như nhà địa hóa học Alexander van Geen nhận xét, xét nghiệm là bước đầu tiên thiết yếu để giảm phơi nhiễm và ngăn ngừa tổn hại [5].

Sáng kiến này cho thấy tiềm năng chuyển hóa tại giao điểm của giáo dục, cộng đồng và sức khỏe môi trường. Trao cho thanh thiếu niên công cụ và kiến thức khoa học có thể biến nhận thức thành hành động—cho thấy rằng bảo vệ sức khỏe con người trước các mối đe dọa tự nhiên đòi hỏi cả hiểu biết lẫn đầu tư [6,7]. Dù việc lắp đặt hệ thống lọc arsen có chi phí tài chính, những khoản đầu tư này nhỏ hơn nhiều so với chi phí dài hạn liên quan đến điều trị các bệnh do arsen gây ra. Cuối cùng, All About Arsenic là minh chứng cho thấy các cộng đồng được trang bị thông tin có thể hài hòa giữa sức khỏe con người và những thách thức do thiên nhiên đặt ra.

Tài liệu tham khảo

[1] Vuong QH. (2024). Wild Wise Weird. https://www.amazon.com/dp/B0BG2NNHY6/ 

[2] Ryan PC, et al. (2013). Arsenic in a fractured slate aquifer system, New England, USA: influence of bedrock geochemistry, groundwater flow paths, redox and ion exchange. Applied Geochemistry, 39, 181-192. https://doi.org/10.1016/j.apgeochem.2013.09.010 

[3] Murray CJ, et al. (2020). Private well water testing promotion in pediatric preventive care: a randomized intervention study. Preventive Medicine Reports, 20, 101209. https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2020.101209 

[4] Taylor A, et al. (2024). A mixed methods approach to understanding the public health impact of a school-based citizen science program to reduce arsenic in private well water. Environmental Health Perspectives, 132, 087006. https://doi.org/10.1289/EHP13421 

[5] Arnold C. (2024). Education fosters action: Community science advances arsenic abatement in Maine and New Hampshire. Environmental Health Perspectives, 132, 114003. https://doi.org/10.1289/EHP16189 

[6] Vuong QH, Nguyen MH. (2024). Better Economics for the Earth: A Lesson from Quantum and Information Theories. https://www.amazon.com/dp/B0D98L5K44

[7] Nguyen MH. (2024). How can satirical fables offer us a vision for sustainability? Visions for Sustainability. https://ojs.unito.it/index.php/visions/article/view/11267